SALIH ZEKI, ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΧΑΝΙΩΝ

Ο Θεοχάρης Δετοράκης, προλογίζοντας το βιβλίο του Μ. Μαρινάκη για τις Κάρτες του Behaeddin (ΚΑΡΤ ΠΟΣΤΑΛ ΤΟΥ ΕΚΔΟΤΗ R. BEHAEDDIN..., Ηράκλειο 2008), γράφει: "... έμαθε [ο Behaeddin] τη φωτογραφική τέχνη στα Χανιά, κοντά στον Salih Zeki, τον πρώτο φωτογράφο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία...". Μάλλον τα παραλαμβάνει από τον συγγραφέα Μαρινάκη, που στην Εισαγωγή γράφει: "Πηγαίνει στα Χανιά της Κρήτης [ο Behaeddin] και γνωρίζει τον Salih Zeki που θεωρείται ο πρώτος φωτογράφος στην επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας". Δεν ξέρω από που αντλούνται αυτές οι πληροφορίες, αφού δεν αναφέρονται πηγές. Ο Seyit Ali Ak στο βιβλίο του για τον Βehaeddin (Girit'ten İstanbul'a Bahaettin Rahmi Bediz / Fotoğraf ve Kartpostallarıyla "Beyaz Atlı Fotoğrafçı 1875-1951. İstanbul, Eylül 2004) έχει ένα χρονολόγιο, αλλά δεν φαίνεται η μαθητεία αυτή:


Ούτε ο Άλκης Ξανθάκης στην Ιστορία της Ελληνικής Φωτογραφίας, Αθήνα, Πάπυρος 2008, σ. 95, στη βιογραφία του Behaeddin, αναφέρει κάτι σχετικό. Να σημειώσω με την ευκαιρία ότι ο Ξανθάκης έχει τον Behaeddin στους Χανιώτες φωτογράφους. Γράφει: "Το 1845 [διάβαζε 1895] άνοιξε χαρτοπωλείο στα Χανιά, και λίγο αργότερα στράφηκε στη φωτογραφία". Τα ίδια περίπου γράφονται και στη βιογραφία του Behaeddin στην Wikipedia: "He started his career in Hanya, Crete in 1895".
Το φωτογραφείο φυσικά το άνοιξε ο Behaeddin στο Ηράκλειο, όχι στα Χανιά.

Ο Τουρκοκρητικός φωτογράφος Salih Zeki ΔΕΝ ήταν ο πρώτος φωτογράφος στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο πρώτος Οθωμανός φωτογράφος θεωρείται ο Έλληνας Βασίλειος Καργόπουλος, που άνοιξε φωτογραφείο στο Pera το 1850. Ενώ ο πρώτος Οθωμανός, Τούρκος την καταγωγή, επαγγελματίας φωτογράφος θεωρείται ο Behaeddin.

Βιογραφικά στοιχεία για τον Salih Zeki δεν μπόρεσα να βρω. Ο Θ. Λουλουδάκης, Κρητική Φωτογραφία (Αθήνα 1985) απλώς αναφέρει το όνομά του στους φωτογράφους των Χανίων, ενώ ο Ξανθάκης δεν τον αναφέρει καν.

Κι όμως ήταν ένας πολύ αξιόλογος επαγγελματίας φωτογράφος! Είχε συνεργασία με τον Μεγαλοοικονόμου, αλλα χώρισαν και καθένας άνοιξε το δικό του φωτογραφείο.

Πορτραίτο Γάλλου ναυτικού του φωτογραφείου Ζεκή - Μεγαλοοικονόμου.

Εδώ θα δούμε μιαν ανθολογία φωτογραφιών του, βασικά από τη συλλογή μου (στις άλλες, αναφέρω προέλευση).

Τέσσερις Φωτογραφίες.





Το πασπαρτού είναι ίδιο:



Οικογενειακό πορτραίτο:



Σε αυτά τα πορτραίτα η επιγραφή του φωτογράφου είναι ελληνιστί (ΣΑΛΗ ΖΕΚΙ):




[από το αρχείο του Ε.Λ.Ι.Α.]

Όπως και σε αυτήν (Σαλίχ Ζεκί):





Σε αυτήν τη φωτογραφία, η επιγραφή είναι σφραγίδα στην πίσω πλευρά (με το όνομα να είναι SALI ZEKI):


[Από online δημοπρασία]

Φωτογραφίες του S. Zeki χρησιμοποίησε ο E.A. Cavaliero (Χανιά) ως cliches σε μερικές κάρτες του.

Εδώ είναι μια φωτογραφία των Μεγαλοοικονόμου - Zeki:


[Από online δημοπρασία]

Κι εδώ η κάρτα του Cavaliero (προσέξτε πως ο σκύλος δεν μπήκε στην κάρτα), αλλά δεν αναφέρεται φωτογράφος:



Άλλες κάρτες του Cavaliero, όπου ρητά αναφέρεται ότι τα cliches είναι του Salih Zeki. Μάλλον κι άλλες θα είναι από φωτογραφίες του Zeki, αλλά αποσιωπάται.

1.-


H άλλη όψη:



2.-


H άλλη όψη:



3.-


H άλλη όψη:



4.-



H άλλη όψη:



5.- Η ίδια κάρτα σε δύο διαφορετικές εκδόσεις:



Οι άλλες όψεις:



Ιταλικές εκδόσεις

1.





2.






Mail Antreas P. Hatzipolakis