Τετάρτη 29 Ιουλίου 2020

ΕΝΑ ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ





ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΠΑΠΑΔΑΚΗ (Marios Papadakis)

Βεντέτα και Μοιρολόγια.

 

Ψηλά άγρια ​​ βουνά, ατέλειωτα φαράγγια, μια περιοχή με πανάρχαια ελληνικά ονόματα, ισχυροί προκλητικοί και τολμηροί άνθρωποι: από αυτά αποτελούνται τα Σφακιά.

Τα Σφακιά είναι σαν ένα φρούριο στο νότιο τμήμα του Νομού Χανίων στο νησί της Κρήτης, που περικλείεται στα βόρεια, ανατολικά και δυτικά από τα άγρια ​​λευκά βουνά. Το μόνο άνοιγμα στο νότο είναι το Λιβυκό Πέλαγος, μπλε, λαμπερό, όπου νιώθεις το τέλος του κόσμου. Ορίζοντας στο άπειρο.

Ψηλά στις Μαδάρες, όπως επίσης λέγονται τα Λευκά Όρη, συναντάς μοναδικά φαράγγια, με πιο γνωστό της Σαμαριάς, όπου ζουν άγρια ​​ζώα, συμπεριλαμβανομένου του κρητικού κριού Kri-Kri. To KriKri που ήταν κάποτε το ιερό ζώο της μεγάλης θεάς, έχει σχεδόν εξαφανιστεί γι' αυτό απαγορεύεται το κυνήγι του. Στο φαράγγι της Σαμαριάς διασχίζεις δάση με μια ποικιλία αρωματικών και φαρμακευτικών βοτάνων, όπως το Δίκταμο και το τσάι του βουνού.

Αυτή η περιοχή ήταν απρόσιτη ακόμη και για τους ξένους κατακτητές. Οι κάτοικοι των Σφακίων ξεχνούσαν τη θλίψη τους γιορτάζοντας με τραπέζια γεμάτα διάφορα κρέατα. Αυτό κρατούσε μέρες και συνοδευόταν από κρασί, φαγητό και τραγούδι. Δεν έπαιζαν τη λύρα όπως οι άλλοι Κρητικοί, αλλά φλάουτα που έφτιαχναν από οστά αρνιού. Οι γυναίκες του σπιτιού δε συμμετείχαν σε αυτά τα τραπέζια, αλλά μόνο οι γυναίκες επισκέπτες. Οι γυναίκες του σπιτιού γύριζαν τα τραπέζια, μοιράζοντας νόστιμες λιχουδιές, κρασί και «καλές κουβέντες». Δεν έτρωγαν με τους άλλους, απλά στέκονταν εκεί έτοιμοι να προβλέψουν τις επιθυμίες των επισκεπτών. Αυτό το έχω δει σε πολλά χωριά στις περιοχές του Ρεθύμνου και των Χανίων, ιδίως σε γυναίκες της δεκαετίας του '50. Οι νεαρές γυναίκες το έχουν ήδη ξεπεράσει.

Προσωπικά, είδα αυτήν τη συμπεριφορά των γυναικών στον Καλλικράτη, το ψηλότερο και πιο απομονωμένο χωριό των Σφακίων στα Λευκά Όρη. Ήταν Φεβρουάριος του '87. Στην Ασηγωνιά, ένα χωριό σε πολύ χαμηλότερο υψόμετρο, κατάφερα να σταματήσω ένα αυτοκίνητο. Ο οδηγός ήταν ένας νεαρός άνδρας που ήθελε να πάει στον Καλλικράτη για να επισκεφτεί έναν φίλο. Η απόσταση είναι περίπου 13 χιλιόμετρα. Πώς θα περπατήσεις ως εκεί, που η διαδρομή είναι απότομη ανηφορική, με κρύο στη 1 η ώρα το απόγευμα; Όταν φτάσαμε στον Καλλικράτη, καπνός έβγαινε από τις καμινάδες δύο μόνο σπιτιών. Τα άλλα είχαν ερημωθεί, τα μαγαζιά είχαν κλείσει και προστατεύονταν με πλαστικά φύλλα. Όπως μου είπε ο οδηγός, οι κάτοικοι φεύγουν τον Νοέμβριο και επιστρέφουν σταδιακά τον Απρίλιο, που ξεκινάνε τα σχολεία. Τα παιδιά έχουν μαθήματα όλο το καλοκαίρι.

Το χειμώνα, οι κάτοικοι πηγαίνουν σε ένα χωριό μπροστά στο Λιβυκό Πέλαγος. Λέγεται Καψόδασος και βρίσκεται κοντά στο Φραγκοκάστελο. (Αν βρεθείτε στο Φραγκοκάστελλο Τέλος Μαίου/αρχές Ιουνίου, θα ακούσετε να λένε για τους Δροσουλίτες, ή μπορεί και να τους δείτε. Πρόκειται για τα φαντάσματα των πολεμιστών, πεζών ή καβαλάρηδων, που φαίνονται μια φορά το χρόνο, ζωσμένοι με όπλα να κατευθύνονται από την εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους στο Φραγκοκάστελλο. Το φαινόμενο είναι ορατό μόνο σε ειδικές καιρικές συνθήκες και μόνο από την κοιλάδα.

Μπήκαμε στο ένα από τα δύο σπίτια. Εκεί κάθονταν 8 άντρες γύρω από ένα τραπέζι, κουβέντιαζαν, έτρωγαν και έπιναν. Επίσης εκεί βρίσκονταν δύο γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας. Κάθονταν μόνες τους, σε απόσταση από το τραπέζι των αντρών και έπλεκαν. Μας παρότρυναν να κάτσουμε κι εμείς στο τραπέζι. Μας έδωσαν κρέας (από κυνήγι, θήραμα δηλαδή) ψημένο στον ξυλόφουρνο, τυρόπιτες, που οι Κρητικές ξέρουν και τις ψήνουν πολύ νόστιμες, και κόκκινο Κρασί. Με πίεζαν να πιω, είτε ήθελα είτε όχι και ως επιδόρπιο υπήρχαν γλυκά ψημένα στο λάδι (ξεροτήγανα).

Οι άντρες φορούσαν ζώνες με φυσίγγια. Συζητούσαν για το κυνήγι των θηραμάτων, που ήταν και η μοναδική τροφή το χειμώνα εκεί. Οι γυναίκες πηγαιναν πέρα δώθε, προσέχοντας να μη μας λείψει τίποτα.

Ψηλές γυναίκες, ισχυρές, περήφανες και γνωστές ως καλές νοικοκυρές όπως μου είπαν αργότερα οι 2 ηλικιωμένες γυναίκες. Οι άντρες τις εμπιστεύονται για τις ικανότητές τους, τις αντιμετωπίζουν με σεβασμό και τους εχουν αφήσει να κρατάνε τα ηνία του σπιτιού. Δεν τις κακοποιούν, πράγμα σπάνιο για την ελληνική επαρχία. Επειδή είναι εγωιστές δεν άφηναν παλιά τις γυναίκες τους να εργάζονται εκτός σπιτιού. Στις πόλεις, όμως, που πηγαίνουν σήμερα για να ζήσουν, αναγκάζονται να το αποδεχτούν (σ.σ. ότι θα εργάζονται δηλαδή), όσο μπορούν.

Το ιδανικό για τη γυναίκα: καθαρό σπίτι, υπέροχα υφαντά, εντυπωσιακά κεντήματα, περιποιημένα παιδιά. Το καλό όνομα είναι μια άλλη ανησυχία του άνδρα των Σφακίων και της συζύγου του. Οι μητέρες διδάσκουν τα κορίτσια από νεαρή ηλικία να σέβονται τον άντρα, αλλά και επιδέξια να τον καθοδηγούν, χωρίς να το προσέχει. Στο παρελθόν, οι γυναίκες των Σφακίων δεν επέλεγαν οι ίδιοι τους συζύγους τους, γιατί αυτό ήταν δουλειά των γονέων. Ήταν πιστοί στο σύζυγό τους μέχρι το θάνατο. Σήμερα, φυσικά, επιλέγουν μόνες τους τους συζύγους τους και χωρίζουν κιολας, όχι τόσο συχνά αλλά έχουν αρχίσει.

Σε αυτήν την άγρια ​​περιοχή των Σφακίων έχει αναπτυχθεί μια παράξενη κουλτούρα. Ανθρωπιά και υπερηφάνεια, υποχρέωση αντιποίνων, αυστηρή προστασία της τιμής, ειδικά για τα κορίτσια, και ο σεβασμός για τα γηρατειά είναι οι πιο σημαντικές αρχές του λαού των Σφακίων. Η τιμή των γυναικών ήταν και είναι ένα θέμα, που είναι σημαντικό για τον πατέρα και τον αδελφό από τα Σφακιά. Όποιος ερχόταν σε στενή επαφή με μια γυναίκα έπρεπε να την παντρευτεί, αλλιώς έχασε. Κατά τη διάρκεια των επισκέψεών μου στα χωριά των Σφακίων, μου είπαν αμέτρητες ιστορίες δολοφονιών σχετικά με το θέμα. Φυσικά αυτό έχει εξασθενίσει σήμερα, αλλά εξακολουθεί να συμβαίνει και παρατηρείται συχνότερα στο νομό Χανίων από ό, τι σε άλλα μέρη της Κρήτης.

Βεντέτα, αποκαλούν οι Κρητικοί και "οικογενειακές υποθέσεις" (οικογενειακα) αποκαλούν οι Σφακιανοί, αυτή την αλυσίδα αντιποίνων μεταξύ οικογενειών σε θέματα τιμής. Οι εκατέρωθεν δολοφονίες διαρκούν γενιές. Ο γιος εκδικείται τον θάνατο του πατέρα, ο εγγονός εκδικείται το θάνατο του παππού. Οι μητέρες που διαμορφώνουν και διατηρούν το πνεύμα των Σφακίων είναι ανένδοτες για το ζήτημα της τιμωρίας. Ζητούν από τα παιδιά τους να πληρώσουν το χρέος του αίματος, ακόμη και αν είναι σίγουροι ότι θα είναι η καταστροφή τους. Ο νεαρός άνδρας από τα Σφακιά αναφέρει στη μητέρα του την ενοχή που τον οδηγεί να πληρώσει. Ολόκληρες οικογένειες εξαφανίστηκαν ή έφυγαν από τα Σφακιά λόγω της βεντέτας. Παρόλο που έχουν περάσει χρόνια, ο άντρας των Σφακίων δεν ξεχνά ποτέ την εκδίκηση. Περιμένει τη σωστή στιγμή να επιτεθεί. Μου είπαν για κάποιον που μπλέχτηκε με ένα κορίτσι και μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη για να μην την παντρευτεί. Μετά από τρία χρόνια έρευνας, ο αδερφός της τον βρήκε και τον σκότωσε στο κλαμπ των αξιωματικών, επειδή είχε πλέον προσχωρήσει στον στρατό.

Η υποδοχή του νεκρού γίνεται σύμφωνα με ένα πανάρχαιο τελετουργικό. Η γυναίκα γραντσουνίζει τα μάγουλά της με τα νύχια της (σ.σ. σέρνει τα τζάγκουρνα της), χτυπά τα γόνατά της και κλαίει. Με τη βοήθεια των συγγενών της, πλένει το σώμα με κρασί και το τυλίγει γύρω της με την πετσέτα του Λαζάρου που βρίσκεται στα προικιά. Τότε κόβει τα μαλλιά και τα βάζει στα χέρια του νεκρού. Όλη την ώρα ο νεκρός μένει στο σπίτι, ακόμη και κατά τη διάρκεια της νύχτας και η γυναίκα τον θρηνεί.

Μαζί με το κέντημα, οι γυναίκες μαθαίνουν και τα μοιρολόγια από τις μητέρες τους. Έχουν το ταλέντο να δημιουργήσουν ποιήματα για τους νεκρούς. Δεν αφήνουν άλλες να κλαίνε τους νεκρούς έναντι αμοιβής, όπως γίνεται αλλού.

Στο μοιρολόι για το νεκρό, ο πενθών θυμάται στιγμές από τη ζωή του, τις χαρές του, τα πλεονεκτήματά του, αλλά και τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του και τις μεταφράζει σε στίχο.

Ο θάνατος είναι ένα μεγάλο γεγονός που σταματά επίσης τα συναισθήματα μίσους. Όλο το χωριό συμμετέχει στην κηδεία. Η γυναίκα πρέπει να ελέγξει τον πόνο της, να ξεχάσει τα προβλήματα που προκαλεί ο θάνατος και να εμφανιστεί περήφανη. Οι γυναίκες των Σφακίων έμαθαν να μην αφήνουν τον θάνατο να τους ξεπεράσει.

Τα Σφακιά είναι μια δύσκολη και σκληρή περιοχή και αυτή η σκληρότητα έχει διαμορφώσει τους ανθρώπους.

Πέμπτη 2 Ιουλίου 2020

ΒΡΥΤΣΑΚΗΣ - ΣΤΟΥΜΠΕΛΗΣ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΕΙΟΝ
Η "ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΑ"
Χ. ΣΤΟΥΜΠΕΛΗ
ΕΝ ΗΡΑΚΛΕΙΩ ΚΡΗΤΗΣ

Από δημοπρασία

ΦΩΤΟΓΡΑΦΕΙΟΝ
Η ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΑ
ΜΙΛΤ. ΒΡΥΤΣΑΚΗ ΚΑΙ ΧΑΡ. ΣΤΟΥΜΠΕΛΗ
ΕΝ ΗΡΑΚΛΕΙΩ ΚΡΗΤΗΣ


Από δημοπρασία

Mail Antreas P. Hatzipolakis

Κυριακή 21 Ιουνίου 2020

ΚΡΗΤΙΚΗ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗ

ΜαντολινάρηδεςΧωροφύλακες.


Φωτογραφία του Ι. Ε. Γλυστρίδη, Ρέθυμνον,
Αναρτήθηκε στην ομάδα του ΦΒ Ρλληνική Χωροφυλακή (1933-1984). Ανήκει στον Γιάννη Καρτεράκη (μεταξύ των εικονιζομένων είναι και ο συνώνυμος παππούς του.


Εκτός από τον μαντολινάρη εικονίζεται κι ένας λυράρης.
Αναρτήθηκε στην ομάδα του ΦΒ Χανιά Παλιές Φωτογραφίες - Hania Old Photos

Mail Antreas P. Hatzipolakis

Δευτέρα 1 Ιουνίου 2020

Γ. Χ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΧΑΝΙΩΝ

Φωτογραφία του Γ. Χ. Δημητριάδη (από το ebay)


Ο Γ. Χ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ είχε συνεργαστεί με τον Γ. Ν. ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟ. Βλ ΕΔΩ

Mail Antreas P. Hatzipolakis

Σάββατο 2 Μαΐου 2020

ΣΦΑΚΙΑΝΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ. ΑΝΩΠΟΛΗ - ΚΑΤΩΠΟΛΗ

Ανώπολη - Κατώπολη, εβδομηνταδυό χιλιάδες.

ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ


Μια φορά η γι-Ανώπολη ήτονε μεγάλη πολιτεία, πολιτεία μεγάλη. [...]. Λένε πως "Ανώπολη - Κατώπολη εδομηνταδυό χιλάδες", η γι-Ανώπολη τάξε μαζύ με την Κατώπολη, το Λουτρό, είχανε μια φορά εβδομηνταδυό χιλιάδες ψυχές.
-- Παύλος Παύλου Χατζηπολάκης, Ανώπολη.

Παραλλαγές:
Η γ-Ανώπολη κι η Κατώπολη μι φορά, λέει, είχαν εβδομηνταδυόμισυ χιλιάδες .... και φαίνουνται τα καταλύματα ....
-- Παύλος Γεωργίου Κριαράς (Τωρόπολος)

Ανωπολη - Κατώπολη, εξηνταδυό χιλιάδες.
-- Βαγγέλης Βαγγ. Γουμενάκης, Αργουλές Σφακίων.

ΓΡΑΠΤΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ


Η πρώτη γραπτή αναφορά υπάρχει στον Robert Pashley (Travels in Crete, vol. II, p. 192-3. London 1837). Αλλά ο Pashley παρερμήνευσε αυτό που γράφει πως άκουσε από τους Ανωπολίτες, ότι δηλ. οι δύο πόλεις είχαν "72 000 ασχέρι" και μεταφράζει το ασχέρι (ασκέρι) ως troops (στρατός,στρατεύματα). Η λέξη ασκέρι είναι τούρκικη (asker) και σημαίνει κυριολεκτικά ο στρατός αλλά και μεταφορικά "πολύ πλήθος" (Ιδ. Παπαγρηγοράκης, Συλλογή Ξενογλώσσων Λέξεων της Ομιλουμένης εν Κρήτη. Χανιά 1952, σελ. 77).


Η Δάφνη Γ. Γόντικα στην μετάφραση του Robert Pashley, Ταξίδια στη Κρήτη Β', Ηράκλειον 1991, σελ. 139, αφήνει το "ασχέρι" ασχολίαστο.


Ο Γρηγόριος Παπαδοπετράκης, Ιστορία των Σφακίων, Εν Αθήναις 1888, σελ.15, παραλαμβάνοντας προφανώς από τον Pashley, παραβλέπει ότι ο Pashley μιλεί για προφορική παράδοση που άκουσε από τους κατοίκους, και γράφει "... ελέγετο δ' Ανώπολις κατ΄αντίθεσιν της κάτω πόλεως του Φοίνικος, καθ'μ όλην δε την εποχήν της Ρωμαϊκής και Βυζαντινής κυριαρχίας ήκμαζον και ο πληθυσμός αυτών υπερέβαινε τας 70 χιλιάδας.."

Αναφορές από νεώτερους συγγραφείς, οι οποίοι παραλαμβάνουν κυρίως από τον Παπαδοπετράκη και λίγοι από την προφορική παράδοση.
"Ανώπολις.... ανεπτύχθη σπουδαίως κατά την αρχαιότητα και ιδία κατά τους χρόνους της βυζαντινής και ρωμαϊκής κυριαρχίας αριθμούσα μετά του επινείου της 70 χιλ. κατοίκους"
-- Α. Χ. Μακριδάκης, Τουριστκός Οδηγός της Πόλεως των Χανίων και της Υπαίθρου του Ν. Χανίων, (Χανιά 1959), σελ. 13
Παρακάτω μνημονεύει την προφορική παράδοση:
"Εις Ανώπολιν τοποθετείται η ομώνυμος αρχαιοτάτη πόλις με κυκλώπεια τείχη, πολυάνθρωπος και κατά το και σήμερον λεγόμενον : Ανώπολις Κατώπολις, εξηντατρείς χιλιάδες"
-- Μακριδάκης ό.π. σελ. 63. Αναδημοσιεύτηκε το κείμενο για τα Σφακιά με τίτλο "Σφακιανός σημαίνει ελεύθερος άνθρωπος" στην εφημερίδα "Τα Σφακιά", αριθ. 9, Αθήνα, Πρωτοχρονιά 1967, σελ. 3

"... υπήρξεν εποχή που η Ανώπολις και ο Φοίνικας, το επίνειον αυτής, είχον πληθυσμόν περί τας 70 χιλ."
-- Ιωσήφ Ανδρ. Παπαδόπετρος, Όσα δεν σβήνει ο χρόνος... Ρέθυμνον 1963. σελ. 91-92


"Ο υποκείμενος Φοίνιξ και η Ανώπολις απετέλουν μίαν πόλιν, ήτις επί ρωμαϊκής εποχής ηρίθμει 70 χιλ. κατοίκους (!) εξ ου και η νυν σωζομένη τοις επιχωρίοις φράσις ¨Ανώπολις - Κατώπολις, 72 χιλιάδες" (ενν. κατοίκους)"
-- Ανδρέας Π. Χατζηπολάκης, Αι περί τα Δ. Σφακιά ακμάσασαι Ελληνικαί ή μή πόλεις. Μαθητικοί Ορίζοντες [Α' Γυμνασίου Αρρένων Χανίων], Έτος 1ον, Αριθμός 6, Δεκέμβριος 1968, σελ. 11.

"Because of its position and the near-by harbour of Phoenix, Anopolis flourished under the Romans and the Byzantine period, with its suburbs and dependencies, it is claimed to have numbered seventy thousand inhabitants at its peak"
-- John Bowman, Travellers's Guide. Crete. London, Jonathan Cape, 1972, p. 227.

"Η Ανώπολη έφτασε κάποτε τις 70000 ψυχές...."
-- Μιχάλης Χουρδάκης, Σφακιά: Το απάτητο κάστρο της Κρητικής λεβεντιάς. Κρήτη, τεύχος 25, Αθήνα, Δεκέμβριος 1975, σελ. 54.

"Η Ανώπολη είχε κάποτε 70000 ψυχές."
-- Μιχάλης Χουρδάκης, "Άντρες τα ρίζουν τα Σφακιά...". Κρήτη, τεύχος 32, Αθήνα, Ιούλιος 1976, σελ. 14.

"Λένε πως κάποτε η Ανώπολη και η Κατώπολη των Σφακιών, μονάχα αυτές, είχαν 35000 ψυχές. (εννοείται η καθεμία, και οι δυο μαζύ 70000 ?). Ήταν αυτές που περισσά δόξασαν την Κρήτη, ήταν αυτές που έκαναν τα Σφακιά άπαρτο κάστρο του νησιού, αυτές που κράτησαν άσπιλη, άχραντη κι αμόλυντη την ιδέα της Λευτεριάς."
-- Κώστας Λιάπης, Γοργόνα Κρήτη. Αθήνα, Πύλη 1978, σελ. 60.

"Στην εποχή του Στράβωνα Ανώπολη και Φοίνικας έχουν -απίστευτη πληροφορία!- γύρω στις εβδομήντα χιλιάδες ψυχές."
-- Γιώργης Μανουσάκης, Οδοιπορικό των Σφακιών. Αθήνα, Κέδρος 1980, σελ. 112 - 113.

"Στην Τουρκοκρατία Ανώπολη - Κατώπολη είχαν 75000 κατοίκους."
-- Γιάννης Θεοδωράκης, Σφακιά: Υπάρχουν για το κράτος; Ριζοσπάστης, Αθήνα, Νέα Περίοδος 2777/3 - 12 - 1983, σελ. 7.

".... η παράδοση μάς διέσωσε: Ανώπολη - Κατώπολη (Φοίνιξ) 72000 κάτοικοι."
-- Ν. Ι. Γεωργακάκης, Εκπολιτιστικός Σύλλογος Λιβανιανών Σφακίων. Τα Σφακιά, αριθ. 47, Αθήνα Αύγουστος 1986, σελ. 4.

"Ανώπολις, όπου και το σημερινό χωριό. Αριθμούσε μετά του Φοίνικος 70 χιλιάδες κατοίκους."
-- Στρατής Στρατίκος. Εις: Πάρις Στ. Κελαϊδής, Ο αιωνόβιος Στρατής Στρατίκος από τα Σφακιά. Αθήνα 1988, σελ. 20.

"Και ο πληθυσμός της επαρχίας μας ήταν πολύ μεγάλος. Μόνο η Ανώπολη και η Χώρα, έχω ακούσει πως είχαν 72000 κατοίκους."
-- Στρατής Φυντικάκης, Όλοι οι Σφακιανοί να δώσουν τα χέρια. Τα Σφακιά, αριθ. 56, Αθήνα Χριστούγεννα1989, σελ. 8.

Και μία με αόριστη με μη αριθμητική αναφορά: "[Η Ανώπολη] Ήταν πολυάνθρωπη και είχε λιμάνι τον Φοίνικα..."
-- Στέργιος Γ. Σπανάκης, Κρήτη Β'. Δυτική Κρήτη. Τουρισμός - Ιστορία - Αρχαιολογία. Ηρλακλειον Κρήτης, Έκδοσις Βαγγέλη Αντ. Σφακιανάκη, Χ.Χ., σελ 52

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
1. Η ονομασία Κατώπολις δεν παραδίδεται από καμμία ιστορική πηγή, αλλά από την παράδοση.
2. Το λιμάνι της Ανώπολης ήταν το Λουτρό και όχι ο Φοίνικας.
3. Τα περί Ρωμαϊκής και Βυζαντινής εποχής είναι αυθαίρετα.
4. Ο αριθμός 72000 (και οι παραλλαγές 70000 κλπ) είναι τυπικός αριθμός πλήθους, που τον βρίσκουμε σε πολλές Ελληνικές παραδόσεις (και σε άλλες Ανωπολίτικες)

Η ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ"
Αντρέας Π. Χατζηπολάκης, ΣΦΑΚΙΑΝΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ. ΑΝΩΠΟΛΗ - ΚΑΤΩΠΟΛΗ 1ον. Χανιώτικα Νέα 6745/17 - 3 - 1990, σελ. 11.



Αντρέας Π. Χατζηπολάκης, ΣΦΑΚΙΑΝΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ. ΑΝΩΠΟΛΗ - ΚΑΤΩΠΟΛΗ 2ον. Χανιώτικα Νέα 6746/18 - 3 - 1990, σελ. 9.



Αντρέας Π. Χατζηπολάκης, ΣΦΑΚΙΑΝΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ. ΑΝΩΠΟΛΗ - ΚΑΤΩΠΟΛΗ 3ον. Χανιώτικα Νέα 6748/21 - 3 - 1990, σελ. 14.




ΨΗΦ. ΑΝΩΠΟΛΗ_ΚΑΤΩΠΟΛΗ

ΠΡΟΣΘΗΚΕΣ:
Για την Φοινίκη της Ηπείρου:
"Κατά τους πρώτους χρόνους της Τουρκοκρατίας φαίνεται ότι η πόλις διεσώζετο και είχεν αξιόλογον πληθυσμόν, αν κρίνωμεν από την μέχρι της σήμερον σωζομένην παροιμίαν εις την επαρχίαν Δελβίνου "Φοινίκη Φοινικόπουλον με πεντακόσιαις Μάραις", από την οποίαν συνάγεται ότι η πόλις είχεν άλλοτε 500 γυναίκας ονομαζομένας Μαρίας"
-- Νίνα Ι. Σακκά, Η Φοινίκη. Εις: Η Βόρειος Ήπειρος. Λεύκωμα Μαθητριών ΣΤ' Τάξεως (Τμήμ. Α') Τοσιτσείου Αρσακείου Αθηνών Σχολ.Έτους 1958 - 59, επιμελεία του καθηγητού Νικολάου Κ. Παπαδοπούλου. (Αθήναι 1959), σελ. 164.

Για την Νικόπολη Ηπείρου:
"Εντός ολίγων ετών η Νικόπολις κατέστη μία εκ ων μεγαλυτέρων πόλεων του αρχαίου κόσμου, αφού ο πληθυσμός της υπολογίζεται ότι έφθανε την εποχήν εκείνην τις 300000.""
-- Νικόλαος Β. Λώλης, Τόποι και Θρύλοι της Ηπείρου. Αθήναι 1961, σελ. 70.

Για την Υπάτη:
"Η Υπάτη είναι αρχαιοτάτη πόλις.... Ηρίθμει άλλοτε 60000 κατοίκων..."
-- Χρήστος Κ. Καψάλης, "Γύρος της Ελλάδος" Ακρόπολις, τεύχος 2, Φεβρουάριος 1936, σελ. 83. = Περιοδικό "Υπάτη", τεύχ. 17-19 (Ιουν. 1987 - Ιούνιος 1988), σελ. 109.

Για την Ελάτεια:
".... κατά διασωθείσαν μέχρι σήμερον παράδοσιν, από γενεάς εις γενεάν, η Ελάτεια είχε πληθυσμόν 72000 κατοίκων και είχον εν αυτή ανεγερθή 72 ναοί."
-- Λουκάς Δ. Τσολάκος, Αρχαία και Νεωτέρα Ιστορία Ελατείας Λοκρίδος, Αθήναι 1977, σελ. 23.

Για την Ίο:
".... νήσον (Ίον) κατοικηθείσαν κατά την αρχαίαν εποχήν εξ 70 χιλιάδων κατοίκων."
-- Ευάγγ. Κ. Κωστόπουλος, Ιστορική Συλλογή της Νήσου Ίου. Έκδοσις Πρώτη, Αλεξάνδρεια 1909, σελ. 69.

Antreas P.Hatzipolakis

Mail Antreas P. Hatzipolakis

Πέμπτη 30 Απριλίου 2020

ΣΦΑΚΙΑΝΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ. Η ΓΑΥΔΟΠΟΥΛΑ

Η Κρητική νησίδα Γαυδοπούλα.

1. ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ

Δημοσίευμά μου στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα.
Αντρεας Π. Χατζηπολάκης, ΣΦΑΚΙΑΝΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ. Η ΓΑΥΔΟΠΟΥΛΑ 1ον. Χανιώτικα Νέα 6595/10-9-1989, σελ. 7 και 10.




ΠΡΟΣΘΗΚΕΣ
-- Έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος

-- Για τη δροσιά στη νησίδα:
Ώστε να ΄ναι δρόσος στσ' Αγκαθωπής τον Λάκκο είναι και στη [Μικρή] Γαύδο.
Αγκαθωπή είναι τοποθεσία στα Λευκά Όρη (πάνω από την Ανώπολη)
Πληροφορητής: Μανούσος Κοντορίνης, Ανώπολη.


-- "Του Άη Γιωργιού οι Πατές" στην τοποθεσία Λούματα (τα)

-- Την παράδοση του Αγίου Γεωργίου και της Γαυδοπούλας έχει δημοσιεύσει κι ο Αντώνης Πλυμάκης, Σφακιανοί Θρύλοι. Ο Άι Γιώργης σώζει την Γαυδοπούλα. Χανιώτικα Νέα 21-4-1993, σελ. 5

Αντρεας Π. Χατζηπολάκης, ΣΦΑΚΙΑΝΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ. Η ΓΑΥΔΟΠΟΥΛΑ 2ον. Χανιώτικα Νέα 6596/12-9-1989, σελ. 5.





ΠΡΟΣΘΗΚΕΣ
-- Την ιστορία με τον Τσέγκα την γράφει και στο βιβλίο του ο Αθαν. Δεικτάκης, Γελάτε Κρητικά!. Καστέλλι Κισάμου 1994, σελ. 10-11
-- Την ίδια ιστορία, αλλά για την Μεγάλη Γαύδο, γράφει ο Κων. Ε. Αλιφιεράκης, Ο Γυρισμός. Εις: Ιδίου, Διαλεκτές Μαντινάδες απ' όλη την Κρήτη. Ηράκλειο Κρήτης 1967, σελ. 165-166:
Το έχει φαίνεται το μέρος αυτό[ = η Γαύδος]. Κάποτε και πριν κτισθή το εξοχικό τούτο είχαν εξορίσει έναν μεθύστακα οι δικοί του εδώ για να λησμονήση το ποτό. Μια φουρτίνα όμως του φιλοδώρησε μια μεγάλη βαρέλα κρασί ενός ναυαγίου. Οπότε το πείραμα απέτυχε και η επιστροφή συντελέστηκε.
-- Και ανέκδοτο σε βίντεο του Στάθη Μονιάκη. YOUTUBE

2. ΔΙΚΑΙΟΠΡΑΚΤΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ

Τα έγγραφα αυτά που αφορούν στην Γαυδοπούλα ανάρτησε ο Στέλιος Ελευθ. Τσιριντάνης στο Facebook.
1. 1750


2. 1794


3. 1251 μουσουλμανική χρονολογία = 1835


4. 1836


5. 1838


Antreas P. Hatzipolakis

Mail Antreas P. Hatzipolakis

Τρίτη 28 Απριλίου 2020

ΣΦΑΚΙΑΝΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ. ΠΟΛΙΑΝΟΙ - ΑΝΤΡΟΥΛΙΔΟΠΟΛΟΣ

ΟΙ ΠΟΛΙΑΝΟΙ

Η Ανωπολίτικη οικογένεια των Πολιανών είναι υποκλάδος της μεγάλης οικογένειας των Βλάχων (από άλλο υποκλάδο καταγόταν ο Δασκαλογιάννης).
Η οικογένεια διασπάστηκε ονοματολογικά σε οικογένεια Χατζηπολάκη και Πολαναγνωστάκη. Ο Ιωάννης Πολάκης [προπάππους μου] έγινε Χατζής και ονομάστηκε Χατζή Ιωάννης Πολάκης --> Ιωάννης Χατζή Πολάκης --> Ιωάννης Χατζηπολάκης. Ως Χατζή Πολάκη τον βρίσκουμε να έχει εκλεχθεί δημοτικός σύμβουλος στον Δήμο Ανωπόλεως στις εκλογές του 1879 (από ΕΔΩ

Δεν γνωρίζω ποιός ήταν ο Αναγνώστης Πολάκης, που από αυτόν επήρε το όνομα η οικογένεια Πολαναγνωστάκη. Πάντως ήταν γνωστή και με το αρχικό Πολάκης, όπως βλέπουμε σε μια φωτογραφία, που έστειλε ένας τον μεσοπόλεμο στον Νταμουλή Πολαναγνωστάκη, τον οποίο αποκαλεί Δαμουλή Πολάκη (Η φωτογραφία ΕΔΩ)


Γενάρχης της οικογένειας των Πολιανών θεωρείται ο Αντρουλιδόπολος = Πόλος του Αντρουλή = Παύλος του Αντρέα. Οι απόγονοί του είχαν πάρει το επώνυμο Ανδρουλιδοπολάκης, που συντομεύτηκε σε Πολάκης. Ενα οικογενειακό μου κειμήλιο (φυλαχτάρι του 1798) φέρει το όνομα του Γεωργίου Ανδρουλιδοπολάκη (δεν γνωρίζω αν ήταν γιος ή εγγονός του Αντρουλιδόπολου)

Τον Γεώργιο Ανδρουλιδοπολάκη τον βρίσκουμε να υπογράφει ως "Γιωργάκης Ανδρουλιδοπολάκης" σε έγγραφο του 1828.


Δημοσιευμένο στο: Μανόλης Βουρλιώτης, "Η δράση του πρωτοπαπά Σφακίων Γεωργίου Μοράκη κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821", Νέα Χριστιανική Κρήτη, τ. 37 (2019), σ. 237-288.
Και σε "καθαρή" φωτογραφία (ευχαριστώ την Γιάννα Πατρουδακη)

Για τον Αντρουλιδόπολο είχα γράψει ένα άρθρο σε τρεις συνέχειες στην εφημερίδα ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

Ο ΑΝΤΡΟΥΛΙΔΟΠΟΛΟΣ
Ανδρέας Π. Χατζηπολάκης, ΣΦΑΚΙΑΝΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ. Ο ΑΝΤΡΟΥΛΙΔΟΠΟΛΟΣ 1ον. Χανιώτικα Νέα 6624/14 - 10 - 1989, σελ. 10



Ανδρέας Π. Χατζηπολάκης, ΣΦΑΚΙΑΝΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ. Ο ΑΝΤΡΟΥΛΙΔΟΠΟΛΟΣ 2ον. Χανιώτικα Νέα 6624 (διάβαζε 6625)/15 - 10 - 1989, σελ. 9



Ανδρέας Π. Χατζηπολάκης, ΣΦΑΚΙΑΝΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ. Ο ΑΝΤΡΟΥΛΙΔΟΠΟΛΟΣ 3ον. Χανιώτικα Νέα 6626/17 - 10 - 1989, σελ. 5



ΨΗΦ. ΑΝΤΡΟΥΛΙΔΟ_ΠΟΛΟΣ

ΠΡΟΣΘΗΚΕΣ
Ένα άλλο παράδειγμα αρχηγού πατριαρχικής οικογένειας:
Θυμήθηκε τον παππού του.... Ωστόσο μεγάλωσαν τα δέκα παιδιά που τούχε γεννήσει η γυναίκα του.... και μόλις έφτανε ένα-ένα είκοσι χρονών το πάντρευε... Είχε εξήντα πέντε εγγόνια και τριάντα πέντε πρώτα ανήψια...
Μύρων Ρεθυμνιωτάκης, Ωδή στην αγάπη. Μυθιστόρημα. Αθήνα, Κέδρος 1962, σελ. 52-53
O Αισώπειος μύθος συμπυκνωμένος σε παροιμία:
Μια βέργα μόνη της λυγίζει, πολλές μαζύ όχι.
Πολυχρόνης Νταλάσης, Ήθη κι Έθιμα Θεσσαλονίκης. Λαϊκές Παροιμίες. Μετέωρα [Τρικάλων], Χρόνος 28ος - τεύχος 188-193, Δεκέμβριος 1974, σελ. 145.
Αναπαράσταση του μύθου στην Ελληνική κινηματογραφική ταινία του Βασίλη Γεωργιάδη σε σενάριο Ν. Φώσκολoυ "Το χώμα βάφτηκε κόκκινο"(παραγωγής 1966)
Ο πατέρας (Μάνος Κατράκης) δίνει στον γιο (Γιάννη Βόγλη) μια γκλίτσα και του λέει να τη σπάσει. Αυτός την έσπασε εύκολα. Μετά του λέει να σπάσει και τα δυο κομμάτια της μαζύ. Προσπαθεί, αλλά ματαια. Τότε του λέει:
-- Να θυμάσαι πάντα ότι μιά βέργα σπάει εύκολα....

Mail Antreas P. Hatzipolakis

 

Free Hit Counter