ΚΡΗΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ - ΚΡΗΤΙΚΟΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ - 4

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΡΙΑΝΟΣ (1891-1972)

Από μια συζήτηση σε ένα ρεμπέτικο forum:

....επειδή διάβασα κάτι για Σφακιανούς (πολύ σωστά βέβαια το ότι τα Σφακιά, ο ανατολικός Αποκόρωνας και η δυτική περιοχή Αγ.Βασιλείου αποτελούσαν κάποτε ξεχωριστή αυτόνομη περιοχή), από έρευνες πολλών αξιόλογων Σφακιανών λαογράφων και ερευνητών, το ριζίτικο και το πεντοζάλι δεν διαδόθηκαν λόγω της όποιας γειτονικής σχέσης με το Ρέθυμνο, αλλά κυρίως μετά την αποτυχία της επανάστασης του Δασκαλογιάννη, όπου πλήθος Σφακιανών, έφυγαν ή εκδιώθηκαν από τα χωριά τους πρός τις υπόλοιπες περιοχές της Κρήτης φοβούμενοι για την ζωή τους και έτσι κυρίως έχουν διαδωθεί και τα ριζίτικα και το πεντοζάλι. Γιατί το λέω; Γιατί άκουσα σε μια συζήτηση πρόσφατα ότι μερικοί Σφακιανοί διέδοσαν τον συρτό και στο Ρέθυμνο και στο Ηράκλειο κατά το 1770. Πράγμα που δεν ευσταθεί ασφαλώς, γιατί τότε ο συρτός δεν ήταν διαδεδομένος στα Σφακιά (υπάρχει η μαρτυρία του βιολιστή Ανδρέα Μαριάνου, πατέρα του Γ.Μαριάνου με καταγωγή από την Ανώπολη Σφακίων όπου όταν έπαιζε στα Σφακιά και κυρίως στα ανατολικα΄χωριά Βρασκά, Βουβά, Πατσιανό κλπ, οι Σφακιανοί δεν ήταν "αυθεντίες" στον συρτό. Κάτι ανάλογο υποστήριζε και ο σφακιανής καταγωγής΄λυράρης, Κουφιανός).

Εκτός από τον Μαριάνο, Κουφιανό (= Ν. Κατσούλης), Σφακιανής καταγωγής ήταν επίσης και ο Κώστας Μουντάκης (από τον Καλλικράτη) και πιθανώς κι οι Ρεθεμνιώτες Γ. Ξηράς (λύρα) και Σ. Ψυλλάκης (λαούτο), οι οποίοι έχουν ηχογραφήσει και δίσκους μαζύ. Δεν προσγράφονται όμως στη Σφακιανή μουσική παράδοση, γιατί δεν είναι γέννημα-θρέμμα Σφακιανοί, δεν γεννήθηκαν δηλαδή ούτε μεγάλωσαν στα Σφακιά, τα οποία δεν έχουν παράδοση στην ενόργανη μουσική, αλλά στο λεγόμενο ριζίτικο τραγούδι.

Ειδικά ο Γιώργης Μαριάνος, σύμφωνα με την οικογενειακή του παράδοση, έλκει την καταγωγή από την γειτονιά Μαριανά της Ανώπολης(*).



Βλέποντάς τον στην φωτογραφία



μου θυμίζει στο πρόσωπο έντονα Ανωπολίτη !

Εδώ κι εδώ υπάρχουν βιογραφικά του σημειώματα (από το βιβλίο του Αθ. Δεικτάκη) και η παραπάνω φωτογραφία.

Δισκογραφία του Μαριάνου στις 78 στροφές κατά πιστή αντιγραφή από τις ετικέττες των δίσκων της συλλογής μου:

1.
Λουσακιανός (Συρτός Κρητικός) (20377)
Συνωδ. Βιολίου Γ. Μαργιάνου
Ούτι Ιωαν. Κουρή



Θερισσιανός (Συρτός Κρητικός) (20378)
Αρ. Δαμουλάκης
Συνωδ. Βιολίου Γ. Μαργιάνου
Ούτι Ιωαν. Κουρή

Columbia 8242 (Made in England)

Στον Θερισιανό, οι μαντινάδες είναι:

Κρήτη μου όμορφο νησί πως να πω το κακό σου,
απού πατώ το χώμα σου και πίνω το νερό σου.

Στον ουρανό κι αν ανεβείς, στα νέφια να κοιμάσαι,
φτερά να κάμεις να πετάς, πάλι δικιά μου θα΄σαι.

2.
Παλαιός Λουσακιανός (Συρτός Κρητικός) (20379)
Αρ. Δαμουλάκης
Συνωδ. Βιολίου Γ. Μαργιάνου
Ούτι Ιωαν. Κουρή

Βασιλοπούλα εκάθητο (Τραγούδι της Τάβλας). (20382)
Αρ. Δαμουλάκης Γ. Μαργιάνος Ιωαν. Κουρής.

Columbia 8243 (Made in England)

Στον Π. Λουσακιανό οι μαντινάδες είναι:

Η τύχη μου κρεμάστηκε σε μιας γυναίκας τρίχα,
κι έσπασε η τρίχα κι έχασα ό,τι στον κόσμον είχα.

Επλήγωσές μου την καρδιά, βρες μου και το βοτάνι
αμάν αμάν αμάνι
για δεν μπορεί τον πόνο μου......[ΔΕΝ ΞΕΚΑΘΑΡΙΖΩ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΛΟΓΙΑ]

Αντί για το Τραγούδι (Βασιλοπούλα εκάθητο) που γράφει η ετικέττα, παίζουν οργανικό πεντοζάλι.

3.
Νέος Κισαμίτικος (Συρτός Κρητικός)
Αρ. Δαμουλάκης
Συνωδ. Βιολίου Γ. Μαργιάνου
Ούτι Ιωαν. Κουρή

Πεντοζάλη (Χανιώτικος Ρεθυμνιώτικος)
Βιολί Γ. Μαργιάνου
Ούτι Ιωαν. Κουρή

Columbia 8244 (Made in England)

Κι εδώ λάθος στην ετικέττα: Ο Πεντοζάλης είναι στην πραγματικότητα Συρτός, με μαντινάδες:

Λουσακιανό μου πέρασμα και πως θα σε περάσω,
Λουσακιανή μου κοπελιά και πως θα σ' αγκαλιάσω;

Στον ουρανό θενά ανεβώ να δω ο Θεός πως κρίνει,
απ΄αγαπήσει κι αρνηθεί ίντα ποινή του δίνει.

4.
ΣΥΡΤΟΣ ΛΟΥΣΑΚΙΑΝΟΣ (20377)
ΣΥΝΟΔ. ΒΙΟΛΙ ΜΑΡΓΙΑΝΝΗ
ΛΑΒΟΥΤΟ Ι. ΚΟΥΡΗΣ



ΠΕΝΤΟΖΑΛΗ
ΧΑΝΙΩΤΙΚΟΣ ΡΕΘΥΜΝΙΩΤΙΚΟΣ (20382)
ΣΥΝΟΔ. ΒΙΟΛΙ ΜΑΡΓΙΑΝΝΗ
ΛΑΒΟΥΤΟ Ι. ΚΟΥΡΗΣ

Columbia 8351 (Made in England)

Οι μαντινάδες του Πεντοζάλη:

Να με δικάσεις πολεμάς κι όλο γι αυτό πασχίζεις,
γρήγορα τ΄αξιώνεσαι και μη βαροκαρδίζεις.

Της Αφρικής οι λέοντες όλοι να μαζευτούνε,
αν ίσως και σ΄ απαρνηθώ το αίμα μου να πιούνε.

Δίσκοι με τον Α. Καραβίτη:

1.
ΣΥΡΤΟΣ ΚΡΗΤΙΚΟΣ
Λύρα: Α. Καραβίτης
Βιολί: Γ. Μαργιάνος
Λαούτο: Στ. Μαυροδημητράκης

ΠΕΝΤΟΖΑΛΗΣ
Λύρα: Α. Καραβίτης
Βιολί: Γ. Μαργιάνος
Λαούτο: Στ. Μαυροδημητράκης

HMV AO 374

2.
ΣΥΡΤΟΣ ΚΙΣΣΑΜΙΤΙΚΟΣ
Λύρα: Α. Καραβίτης
Βιολί: Γ. Μαργιάνος
Λαούτο: Γ.Α. Κουτσουρέλης

ΣΟΥΣΤΑ ΚΡΗΤΙΚΙΑ
Λύρα: Α. Καραβίτης
Βιολί: Γ. Μαργιάνος
Λαούτο: Γ.Α. Κουτσουρέλης

HMV AO 1045

3.
ΣΥΡΤΟΣ ΚΑΡΑΓΚΙΟΥΛΕΣ
Λύρα: Α. Καραβίτης
Βιολί: Γ. Μαργιάνος
Λαούτο: Γ.Α. Κουτσουρέλης

ΠΗΔΗΚΤΟΣ ΚΡΗΤΙΚΟΣ
Λύρα: Α. Καραβίτης
Βιολί: Γ. Μαργιάνος
Λαούτο: Γ.Α. Κουτσουρέλης

HMV AO 1048

4. Αυτόν δεν τον έχω. Οι πληροφορίες από συλλέκτη δίσκων:
ΣΥΡΤΟΣ ΚΑΣΤΕΛΙΑΝΟΣ
ΣΥΡΤΟΣ ΓΡΑΜΠΟΥΣΙΑΝΟΣ

Λύρα: Α. Καραβίτης
Βιολί: Γ. Μαργιάνος
Λαούτο: Γ.Α. Κουτσουρέλης

HMV AO ;;;;

Παρακαλώ θερμά όσους διαθετουν πληροφορίες για την συμπλήρωση της δισκογραφίας, να μου τις αποστείλουν.

Ως επίλογο θα αναφέρω μια μαντινάδα που έχω ακούσει από τον πατέρα μου, Παύλο Π. Χατζηπολάκη:

Ο Χάρχαλης κι ο Σιντερής κι ο Γιώργης ο Μαριάνος,
αυτοί τον εγλεντίσανε τον Κόσμο τον Απάνω.

Έχω συλλέξει κι άλλες παρόμοιες εγκωμιαστικές μαντινάδες για Κρητικούς οργανοπαίκτες, τις οποίες θα παρουσιάσω εδώ καποια στιγμή.

(*) Δες και την ερασιτεχνική συνέντευξη του Γ. Μαριάνου ΕΔΩ

Mail Antreas P. Hatzipolakis