ΜΑΝΩΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΡΙΑΡΑΣ

Μανώλης Σταύρου Κριαράς, Μικρά Ασία, 11 Ιανουαρίου 1922 [1].

Για τον Ανωπολίτη Αξιωματικό Κριγιαρομανώλη, που χάθηκε στον Μικρασιατικό Πόλεμο, είχα δημοσιεύσει ένα μικρό άρθρο σε χανιώτικη εφημερίδα το 1992 [2] στην επέτειο των 70 χρόνων της Μικρασιατικής Καταστροφής.

Ο μεσαίος είναι ο Μανώλης Σ. Κριαράς. Ευχαριστώ τον Σταύρο Ζώη, που μου την έστειλε.

Αναδημοσεύω το Τραγούδι (Ρίμα), που το είχα καταγράψει (ελλιπές) στην Ανώπολη το 1987 [3]

Κάθε πρωί με τη δροσιά π' ανοίγει το λουλούδι,
ακουρφαστείτε να σας πω λυπητερό τραγούδι.
Τραγούδι να το μάθετε, τραγούδι να το λέτε,
τον παινεμένο Κριγιαρά να κάθεστε να κλαίτε.
Τον παινεμένο Κριγιαρά, τον Κριγιαρομανώλη,
π' εκείνος ελογάριαζε να πα να μπει στην Πόλη.
Στην Πόλη ελογάριαζε να κάμει ελευτερία,
κι ο κερατάς ο Γούναρης τού ΄καμε προδοσία.
Ο κερατάς ο Γούναρης, ο σκύλος ο προδότης,
παιδιά, δεν ελυπήθηκε την όμορφή ντου νιότη;
Πέντε αξιωματικοί ήταν στο πρόσχωμά ντου,
κιανείς άλλος δεν έδειξε σαν την παλληκαριά ντου.
Και γεις αξιωματικός φωνιάζει του Μανώλη:
- Μανώλη, πρόσεξε καλά, γιανά γλυτώξομε όλοι.
Χειροβοβίδες έβγανε αμέσως και τσι πέτα,
το πως ηθελά σκοτωθεί τ' αμάτι ντου εξεπέτα.

.....

Κι εκειά του τόνε θάψανε ήταν κοντά μια βρύση,
αθούς και λούλουδά 'βγαλε, ο Θιος να τον λεήσει.

ΣΧΟΛΙΑ:

Οι εισαγωγικοί στίχοι είναι στερεότυποι και τους συναντούμε με ελαφρές παραλλαγές σε διάφορες ιστορικές ρίμες. Πρβ:
Πάσα ταχύ με τη δροσιά π' ανοίγει το ζιμπούλι,
αφρουκαστείτε να σας πω του Βλάχο το τραγούδι.
Ο Μιχάλης Βλάχος [4]
Άλλες ρίμες με παρόμοια εισαγωγή:
Τ΄ αναλώματα του 1821, Ο Σήφακας, Ο Χατζή Μιχάλης, Ο Μόσκοβης [5]

Ο Γούναρης είναι ο Πρωθυπουργός που μαζύ με άλλους πέντε θεωρήθηκαν υπεύθυνοι της Μικρασιατικής Καταστροφής κι εκτελέστηκαν (Δίκη των Εξι).

Κι οι επιλογικοί στίχοι είναι στερεότυποι. Με τους ίδιους στίχους τελειώνει η Ανωγειανή ρίμα του Καπετάν Μιχάλη Σκουλά:
Εκειά του τόν εθάψανε ήταν κοντά μια βρύση,
άνθη και λούλουδά 'βγαλε, ο Θιος να ελεήσει. [6]

Ιστορικά Τραγούδια με θέμα την Μικρασιατική Καταστροφή έχουν δημοσιευτεί σε διάφορες συλλογές κατά καιρούς. [7]

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Τη φωτογραφία μου την έστειλε ο Σταύρος Ζώης (γιος της αδελφής του Μανώλη Κριαρά). Τον ευχαριστώ!

2. Αντρέας Π. Χατζηπολάκης: Μνήμη Μικράς Ασίας. Το Τραγούδι του Κριγιαρομανώλη. Αγώνας της Κρήτης 1494/ 21 - 10 - 1992, σελ. 6

3. Πληροφορήτρια η Σοφία Ανδρ. Αθητάκη.

4. A. Jeannaraki: Άσματα Κρητικά... Leipzig 1876, σ. 22

5. Jeannaraki ο.π. σελ. 29 (και 34), 38, 63, 70, αντίστοιχα.

6. Γεώργιος Ιωάν. Σμπώκος: Ανώγεια. Η Ιστορία μέσα από τα τραγούδια τους. Αθήνα 1992, σ. 152,

7. Βλέπε πρόχειρα:
-- Δημ. Α. Πετρόπουλος: Δημοτικά Τραγούδια για τη Μικρά Ασία. Μικρασιατικά Χρονικά 8(1959) σελ. 81 - 96.
-- Μανώλης Ι. Καλοκύρης: Ανώγεια Μυλοποτάμου Ρεθύμνης (Λαογραφική Συλλογή). Ηράκλειον 1970 (σελ. 48-49: Στους Ανωγειανούς του Μικρασιατικού Πολέμου.)
-- Ν. Α. Κεφαλληνιάδης: Μνήμες από την Ανατολή. Αθήνα, Φιλιππότης 1988 (Σελ. 158 - 163: Δίστιχα από γράμματα του 1922-3 από το Μέτωπο.)

Mail Antreas P. Hatzipolakis